Vlaanderen onderzoekt mogelijk erfgoed en neemt dit op in haar wetenschappelijke inventaris.
Daaruit wordt een deel van het erfgoed vastgesteld, wanneer het nog steeds bewaard is en een erfgoedwaarde bezit.
Bij uitzonderlijke erfgoedwaarden, kan iets beschermd of geklasseerd worden.
Wetenschappelijke inventaris
Om waardevol erfgoed te bewaren voor de toekomst, wordt het eerst onderzocht. Daarna wordt het waardevolle erfgoed in een wetenschappelijke inventaris opgenomen die je kan beschouwen als de meest volledige erfgoedgids voor Vlaanderen. Het is een louter informatief instrument waaraan geen rechtsgevolgen verbonden zijn. Zowel archeologisch, bouwkundig, landschappelijk als varend erfgoed zijn opgenomen in een inventaris.
Wil je nagaan welk erfgoed er op deze inventarissen staat? Dat kan via de website van het Agentschap Onroerend Erfgoed.
Vastgesteld erfgoed
Uit de inventaris wordt een deel van het erfgoed geselecteerd of ‘vastgesteld’ door de minister bevoegd voor onroerend erfgoed. Hiermee wordt bevestigd dat dit een erfgoedwaarde bezit en het erfgoed nog steeds bewaard is. Dit kostbaar erfgoed is niet beschermd maar wel waardevol. De overheid, eigenaar of beheerder moet daarom rekening houden met bepaalde rechten en plichten, de zogenaamde rechtsgevolgen.
Welke rechtsgevolgen dit zijn, hangt af van de wetenschappelijke inventaris (bouwkundig erfgoed, tuinen en parken, houtig erfgoed…) waarin het erfgoed is opgenomen.
- Voor gebouwen op de vastgestelde inventaris van bouwkundig erfgoed kan je een afwijking vragen van de normen voor energieprestatie en binnenklimaat als dat nodig is om de erfgoedwaarde van het pand in stand te houden.
- Zonevreemde gebouwen uit de vastgestelde lijst kunnen gemakkelijker een nieuwe functie krijgen.
- Bij sociale woningen met erfgoedwaarde wordt sociale huisvesting door renovatie gestimuleerd.
- Als er voor de sloop van een gebouw uit de vastgestelde lijst een vergunning nodig is, dan moet de vergunningverlenende overheid haar beslissing motiveren en in haar beslissing aangeven hoe ze de erfgoedwaarden in acht heeft genomen.
Sinds het najaar van 2018 wordt de inventaris van bouwkundig erfgoed geactualiseerd. Bedoeling van deze actie was na te gaan of alle waardevolle panden van de regio, die ooit zijn opgenomen in deze inventaris, bewaard zijn gebleven. Door de inventaris na te kijken en eventueel te corrigeren krijgen we zicht op de waardevolle gebouwen die vandaag nog in de regio aanwezig zijn. Intussen wordt deze update voor de laatste gemeente ingezet, namelijk Wichelen. Wanneer alle bestaande gegevens zijn geactualiseerd wordt er een waarderingskader uitgewerkt voor een optimaal behoud in de toekomst.
Beschermd erfgoed
Wanneer een vastgesteld gebouw uitzonderlijke erfgoedwaarden heeft, wordt het beschermd of ‘geklasseerd’ als monument. Dit verloopt via een complexe beschermingsprocedure. Zodra de procedure afgerond en de bescherming van toepassing is, wordt er maximaal ingezet op het behoud van het erfgoed. Ook de eigenaar moet zich hier actief voor inzetten.
Volgens het Onroerenderfgoeddecreet zijn er vier mogelijke beschermingsstatuten: een beschermd monument, een beschermd stads- of dorpsgezicht, een beschermd cultuurhistorisch landschap en een beschermde archeologische site. De rechtsgevolgen voor elk van deze statuten zijn dezelfde.
Op de website van het Agentschap Onroerend Erfgoed kan je steeds nagaan welk erfgoed is opgenomen in de wetenschappelijke inventaris en of dit erfgoed vastgesteld of beschermd is.